Współczesność

Artykuł archiwalny pochodzący z nieistniejącej już strony PortalStrzelecki.info (dostęp 18 X 2013)

MARSZ SZLAKIEM KADRÓWKI WSPÓŁCZEŚNIE (1989 - 2013)

Zmiany polityczne w Polsce, jakie dokonały się w 1989 i 1990 roku spowodowały, że „Kadrówka” stała się ponownie jednym z największych i najważniejszych tego typu wydarzeń w Polsce. Od 1999 r. Marsze nawiązują w swej formule do okresu międzywojennego – na jego trasie drużyny złożone z członków organizacji strzeleckich, żołnierzy oraz osób cywilnych pokonują na czas poszczególne etapy marszu, a także biorą udział w zawodach strzeleckich w Wodzisławiu i konkursie historycznym w Chojnach nad Nidą. Uroczystości towarzyszące przemarszowi „Kadrówki” stały się trwałymi wydarzeniami budującymi świadomość historyczną wśród społeczności lokalnych i prawdziwym świętem obchodzonym rokrocznie kolejno w Krakowie, Michałowicach, Słomnikach, Miechowie, Wodzisławiu, Jędrzejowie, Chęcinach, Bolechowicach i Kielcach.

W 1989 r. po raz pierwszy w Marszu wziął udział oddział strzelecki. Od 1991 r. w Marszu uczestniczą przedstawiciele jednostek Wojska Polskiego dziedziczących tradycje legionowe. W 1998 r. po raz pierwszy w Marszu uczestniczyli przedstawiciele armii Sojuszu Północnoatlantyckiego z Holandii i Niemiec (1 Korpus Niemiecko-Holenderski z Munster). Od 2000 r. w Marszu uczestniczy także młodzież z Wileńszczyzny i Ukrainy oraz uczniowie ze szkół noszących imię Józefa Piłsudskiego, nad którymi patronat sprawuje Związek Piłsudczyków. Od 2007 r. w Marszu uczestniczy delegacja Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej im. Józefa Piłsudskiego w Koszalinie, aod 2008 r. także patrol kawalerii. Marsz z roku na rok staje się coraz liczniejszy – bierze w nim udział ponad 400 osób. Komendantami Marszy po 1989 roku byli: Wojciech Pęgiel (1990 i 1996), Andrzej Fischer (1991 i 1994), Michał Wnuk (1992), Andrzej Albiniak (1993), Leszek Marcinkiewicz (1995), Lucjan Muszyński (1997), Edmund Majchrowicz (1998) i Jan Józef Kasprzyk (1999 – 2013). Od 1999 roku organizatorem Marszu jest Związek Piłsudczyków, a jego Komendantem (wybieranym rokrocznie w głosowaniu przez posiadaczy odznaki UMSK) Prezes Związku Piłsudczyków i w latach 2002-2008 Komendant Główny Związku Strzeleckiego "Strzelec" OSW Jan Józef Kasprzyk.

Marsz organizowany jest we współpracy z Ministerstwem Obrony Narodowej, Urzędem do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Wojskiem Polskim, władzami samorządowymi Województwa Małopolskiego i Świętokrzyskiego. Corocznymi gośćmi Marszu byli i są weterani walk o niepodległość, a także znani politycy, aktorzy, historycy. Duże zainteresowanie Marszem okazuje też rodzina Marszałka Piłsudskiego, na czele z córką Jadwigą Piłsudską-Jaraczewską, która rokrocznie przyjmuje w dworku swego Ojca w Sulejówku delegację Marszu. W 2004 r. J. Piłsudska-Jaraczewska przyjęła także odznakę honorową „Uczestnikowi Marszu Szlakiem Kadrówki”.

W 1995 r. patronat nad Marszem objął Prezydent Lech Wałęsa, a w 1998 r. Premier Jerzy Buzek. W latach 1999 – 2009 patronat nad Marszem sprawował Ryszard Kaczorowski, ostatni Prezydent II Rzeczypospolitej, który zaszczycił Marsz swą obecnością aż pięciokrotnie (w 2001, 2003, 2005, 2007 i 2009 roku). Ostatnia wizyta Prezydenta na Marszu połączona była z uroczystością nadania mu Honorowego Obywatelstwa Kielc. Równolegle w latach 2006 – 2009 honorowy patronat nad Marszem sprawował Prezydent RP prof. Lech Kaczyński, któremu w październiku 2008 r. w Kielcach wręczona została odznaka „Uczestnikowi Marszu Szlakiem Kadrówki”. Obaj Prezydenci mieli zaszczycić swą obecnością uroczystości zakończenia „Kadrówki” w 2010 r. Niestety, katastrofa smoleńska 10 kwietnia 2010 r. zniweczyła te plany. W wyniku katastrofy śmierć poniosło także dwadzieścia osób związanych ze środowiskiem Marszu: uczestnicy, goście i wieloletni członkowie Komitetu Patronackiego Marszu: gen. pilot. Andrzej Błasik, abp. gen. Miron Chodakowski, płk Czesław Cywiński, chor. BOR Artur Francuz, gen. Franciszek Gągor, poseł Przemysław Gosiewski, wiceadm. Andrzej Karweta, gen. Stanisław Nałęcz-Komornicki, dr Janusz Kochanowski, minister Janusz Krupski, prof. Janusz Kurtyka, prezes Stefan Melak, gen. dyw. bp Tadeusz Płoski, minister Andrzej Przewoźnik, minister Aleksander Szczygło, prezes NBP Sławomir Skrzypek, minister Władysław Stasiak, marszałek Jerzy Szmajdziński, minister Paweł Wypych, aktor Janusz Zakrzeński. Ich pamięci poświęcona jest tablica odsłonięta 6 sierpnia 2010 r. przy obelisku w Michałowicach.

Od 2011 r. Honorowy Patronat nad Marszem sprawuje Pani Karolina Kaczorowska, Małżonka ostatniego Prezydenta II RP śp. Ryszarda Kaczorowskiego.

W Roku Jubileuszowym 2000, z okazji 20 Marszu po wojnie został ustanowiony medal „Kadrówki” przyznawany tym uczestnikom, którzy brali udział w dziesięciu Marszach. Na awersie medalu znajduje się Odznaka Uczestnikowi Marszu Szlakiem "Kadrówki", na rewersie napis "XX lat na Szlaku Niepodległości / 1981 /6-12.VIII/ 2000". Medal zawieszony jest na wstążce nawiązującej do wstęgi Krzyża i Medalu Niepodległości z II RP. Po raz pierwszy medal został wręczony 12 sierpnia 2000 r. pod pomnikiem Czwórki Legionowej w Kielcach przez Kanclerza Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari gen. Stanisława Nałęcz-Komornickiego i ówczesnego kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych dr Jerzego Woźniaka.

Podobnie jak w latach 80-tych delegacja uczestników Marszu udaje się po jego zakończeniu na Jasną Górę, gdzie dołącza do pielgrzymki Wojska Polskiego. 13 sierpnia 1999 r. na Jasnej Górze uczestnicy Marszu podczas uroczystego apelu prowadzonego przez o. prof. Eustachego Rakoczego - Jasnogórskiego Kapelana Żołnierzy Niepodległości złożyli w Kaplicy Cudownego Obrazu Matki Boskiej jako votum wdzięczności w 10. rocznicę odzyskania suwerenności Odznakę „Uczestnikowi Marszu Szlakiem Kadrówki”. Znajduje się ona w Skarbcu Jasnogórskim. 14 sierpnia 2000 r. uczestników Marszu, którzy przybyli na Jasną Górę przyjął na audiencji Prymas Polski kardynał Józef Glemp. W 2003 roku podczas podniosłej uroczystości w Sali Rycerskiej klasztoru prezydent Ryszard Kaczorowski wręczył przedstawicielom Marszu ryngrafy rycerskie z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. W 2002 roku specjalne błogosławieństwo dla uczestników Marszu przesłał Ojciec św. Jan Paweł II. W tym samym roku podczas pielgrzymki do Ojczyzny w 2002 r. Ojciec św. otrzymał zaś w darze od „Kadrówki” statuetkę przedstawiającą Marszałka Piłsudskiego na Kasztance według projektu Jana Raszki. Po raz ostatni przedstawiciele Marszu spotkali się z Janem Pawłem II w Watykanie w 60. rocznicę bitwy pod Monte Cassino w 2004 r., kiedy to z okazji 84 urodzin Papieża Polaka złożyli Mu „Przyrzeczenie dochowania wierności". Wtedy też po raz ostatni „Kadrówka” otrzymała błogosławieństwo od Jana Pawła II, w którym Ojciec św. napisał m.in. "Niech przykład życia i poświęcenia bohaterskich żołnierzy będzie dla współczesnego pokolenia Polaków, szczególnie dla młodzieży, zachętą do umiłowania Ojczyzny oraz budowania nowej rzeczywistości Europy jako bohaterskiej wspólnoty opartej na prawdzie, miłości i wolności. Wolności, która jest "darem z siebie w służbie Bogu i braciom" (Veritatis splendor, 87)". Delegacja Marszu na czele z komendantem Kasprzykiem uczestniczyła także w uroczystościach pogrzebowych Jana Pawła II w Rzymie w kwietniu 2005 r.

Szczególny charakter nadany był uroczystościom Marszowym w 2004 r. Przypadająca wtedy 90. rocznica Czynu Legionowego spowodowała zwiększenie liczby uczestników oraz poszerzenie programu marszowego o wiele imprez towarzyszących. 5 sierpnia podczas Mszy św. w Katedrze Wawelskiej złożony został do zbiorów skarbca wawelskiego orzeł strzelecki według wzoru z 1914 r. Wieczorem na Rynku Głównym odbył się koncert piosenek legionowych, w którym wzięło udział kilka tysięcy widzów z kraju i z zagranicy i który zakończył się widowiskiem historycznym z udziałem Janusza Zakrzeńskiego w roli Marszałka oraz przybyciem specjalnej sztafety strzeleckiej z Kopca Józefa Piłsudskiego na Sowińcu, zapaleniem zniczy i świec dla uczczenia poległych żołnierzy Legionów a także odegraniem z wieży Kościoła Mariackiego "Pierwszej Brygady". Ten sam sygnał "Pierwszej Brygady" został odegrany 6 sierpnia w południe wraz z Hejnałem Mariackim i dzięki transmisji Polskiego Radia był słyszany na całym świecie. Był to pierwszy taki przypadek od 6 sierpnia 1939 r. Podczas uroczystego rozpoczęcia Marszu w 2004 r. prezydent Krakowa prof. Jacek Majchrowski wręczył pamiątkowe szable tym komendantom Marszy powojennych, którzy kierowali Kadrówką co najmniej dwukrotnie. Szable z okolicznościowym grawerunkiem otrzymali: Wojciech Pęgiel, Andrzej Fischer oraz Jan Józef Kasprzyk. Dla uczczenia rocznicy Rady Miasta Krakowa i Kielc podjęły specjalne uchwały oddające hołd twórcom Czynu 6 Sierpnia, jak i uznanie organizatorom i uczestnikom współczesnych Marszy.

W miejscowościach na trasie Marszu (w Krakowie, Michałowicach, Słomnikach, Miechowie, Wodzisławiu, Jędrzejowie, Chęcinach i w Kielcach) zostały zasadzone Dęby Niepodległości. W aktach erekcyjnych dębów sadzonych przez władze samorządowe i uczestników Marszu napisano m.in.: "w 90. rocznicę Wymarszu ku Wolności strzelców Józefa Piłsudskiego, którzy 6 sierpnia 1914 roku poszli czynem wojennym budzić Polskę do zmartwychwstania, zasadzono ten Dąb Niepodległości, aby przypominał następnym pokoleniom, że Amor Patriae Suprema Lex - Miłość Ojczyzny Najwyższym Prawem". Specjalną atrakcją jubileuszowego Marszu było także wydanie przez Pocztę Polską okolicznościowych kart pocztowych wraz ze specjalnymi datownikami wzorowanymi na datownikach poczty polowej Kadrówki z 1914 r. Przesyłki opatrzone stemplami Poczty Polskiej wręczone na Oleandrach były przeniesione przez specjalną drużynę marszową z Krakowa przez Jędrzejów do Kielc i w chwili obecnej stanowią bardzo cenny walor filatelistyczny. Marszowi towarzyszyły także specjalne wystawy okolicznościowe przygotowane przez Muzeum Historii Fotografii. Z okazji rocznicy Komendant Marszu - a jednocześnie Komendant Główny ZS "Strzelec" OSW Jan Józef Kasprzyk awansował z dniem 6 sierpnia członków przedwojennego Związku Strzeleckiego, których odnaleźli współcześni strzelcy, do stopni inspektorskich ZS.

Po zakończeniu Marszu w 2004 r. delegacja w składzie Wojciech Pęgiel, Andrzej Fischer, Jan Józef Kasprzyk, Edward Mizikowski i Jakub Radzięta złożyli wizytę ostatniemu żyjącemu legioniście I Brygady Franciszkowi Karwowskiemu z Nakomiadów, wręczając Odznakę Uczestnikowi Marszu Szlakiem Kadrówki oraz nominację Ministra Obrony Narodowej na stopień kapitana. F. Karwowski urodzony w 1895 r., żołnierz Legionów, uczestnik wojny 1920 roku, zesłaniec syberyjski z lat 1939-1943 i żołnierz 1 Armii WP był według wszelkich posiadanych przez Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych informacji ostatnim żyjącym żołnierzem Legionów. Jego śmierć w 2005 r. w wieku 110 lat zamknęła kartę historii żołnierzy walczących o niepodległość w latach Wielkiej Wojny.

Od jubileuszowego Marszu w 2004 r. wiele przedsięwzięć towarzyszących "Kadrówce" jest kontynuowana: w Krakowie i w Kielcach odbywają się koncerty piosenek legionowych ("Lekcje Śpiewania" prowadzone przez Loch Camelot) gromadzące 5 sierpnia kilkutysięczną widownię, na krakowskich Błoniach organizowane są pokazy kawalerii konnej, przygotowywane są liczne wystawy, prelekcje, publikacje okolicznościowe itp. W 2005 r. Prezydent Kielc Wojciech Lubawski ustanowił specjalną numerowaną odznakę pamiątkową, wzorowaną na odznace „Za Wierną Służbę” i zawierającą herb miasta. Odznaka nazwana przez marszowiczów "kielecką" została wręczona wszystkim uczestnikom Marszu w 2005 r.

W 2007 i 2008 r. w uroczystościach poprzedzających Marsz na Wawelu i na Kopcu Józefa Piłsudskiego wzięło udział kierownictwo Ministerstwa Obrony Narodowej na czele z Ministrem Obrony Narodowej, Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Biskup Polowy WP oraz kilka tysięcy młodych żołnierzy służby zasadniczej. Zgodnie z decyzją MON, przysięga tych żołnierzy odbyła się w 2007 r. 6 sierpnia, a w 2008 r. 3 sierpnia w Krakowie. W ten sposób data wymarszu I Kadrowej, po raz pierwszy od 1939 r., powróciła do oficjalnego kalendarza polskiej armii.

W 2009 r. dla uczczenia 95. rocznicy wymarszu z Oleandrów, z inicjatywy Prezesa Narodowego Banku Polskiego, wielokrotnego uczestnika Marszu Sławomira Skrzypka, NBP wyemitował okolicznościowe monety: srebrną dziesięciozłotówkę oraz dwuzłotówkę stopu Nordic Gold według projektu Roberta Kotowicza. Moneta ta stanowi obecnie cenny walor numizmatyczny. W grudniu tego roku „Kadrówce” poświęcony został specjalny dodatek ilustrowany do dziennika „Rzeczpospolita”.

W ostatnich latach uczestnicy Marszu ze smutkiem i bólem pożegnali wielu przyjaciół oraz uczestników Marszu. Od 2005 roku z inicjatywy Komendy Marszu i wójta Gminy Michałowice Antoniego Rumiana obok obelisku w Michałowicach, na specjalnie usytuowanym głazie narzutowym umieszczane są tabliczki z nazwiskami i krótkimi biogramami zmarłych Kadrowiaków i przyjaciół Marszu. Zgodnie z przyjętą ideą każdego roku upamiętniani są w tym miejscu, ci, którzy w ostatnich latach odeszli z grona Marszu na Wieczną Wartę. W Michałowicach "stoją na warcie" tam, gdzie I Kompania Kadrowa obaliła słupy graniczne i poszła „czynem wojennym budzić Polskę do zmartwychwstania”. 

Uznanie dla Marszu znalazło także swój wyraz w odznaczeniach przyznawanych przez instytucje państwowe i samorządowe najbardziej zasłużonym Kadrowiczom. W 2002 r. kilkunastu uczestników otrzymało medale „Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej” przyznane i wręczone w Kielcach przez sekretarza Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa ministra Andrzeja Przewoźnika. W 2005 r. medale „Pro Memoria” wręczył Minister do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W 2006 r. Prezydent Krakowa prof. Jacek Majchrowski odznaczył najbardziej zasłużonych uczestników Marszu odznaką „Zasłużony dla Krakowa - Honoris Gratia”. W 2008 i 2009 r. zasłużonych Kadrowiczów uhonorował Prezydent RP Lech Kaczyński: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymał Antoni Piekałkiewicz, Krzyże Kawalerskie OOP - Andrzej Fischer i Edward Jankowski, Krzyże Zasługi - Piotr Augustynowicz, Tomasz Dyzma, Halina Humnicka, Jan J. Kasprzyk, Leszek Marcinkiewicz, Lucjan Muszyński, Jakub Radzięta i Józef Zając.